Medical Research Mongol Podcast

"Инээгээрэй, эгэл биш юм шүү энэ инээд" гээд дуу байдаг. Инээд үнэхээр эгэл биш эмчилгээ болдогийг шинжлэх ухаан тайлсаар байна. Дэлгэрэнгүйг:Noureldein, M. H., & Eid, A. A. (2017). Homeostatic effect of laughter on diabetic cardiovascular complications: The myth turned to fact. diabetes research and clinical practice.

Монголчууд бараг бүгдээрээ буюу 97.7% нь улсынхаа эрүүл мэндийн даатгалын системд хамрагдаж, хотол олноороо санаа зоволтгүйгээр эмнэлэгт үзүүлж чаддаг юм шиг ойлгогддог. Гэвч бодит байдал хэр зөрүүтэй вэ? Дэлэгэрэнгүйг:Dugee, O., Palam, E., Dorjsuren, B., & Mahal, A. (2018). Who is bearing the financial burden of non-communicable diseases in Mongolia?. Journal of global health, 8(1).

Өнөөдрийн нойр дутуу хоносон чинь таны эрүүл мэнд, хөдөлмөрийн бүтээмж, оюун ухааныг хэрхэн хордуулдагийг мэдэх үү? Дэлгэрэнгүйг:Krause, A. J., Simon, E. B., Mander, B. A., Greer, S. M., Saletin, J. M., Goldstein-Piekarski, A. N., & Walker, M. P. (2017). The sleep-deprived human brain. Nature Reviews Neuroscience, 18(7), 404.

Хоол боловсруулах замын бичил биетийн бүрдэлд сүүний хүчлийн бактер буюу цагаан идээ хэрэглэснээр хэрхэн нөлөөлж таргалалттай тэмцэх вэ? Дэлгэрэнгүйг:Tsai, Y. T., Cheng, P. C., & Pan, T. M. (2014). Anti-obesity effects of gut microbiota are associated with lactic acid bacteria. Applied microbiology and biotechnology, 98(1), 1-10.

Аутофаги буюу эсийн өөрөө өөрөөсөө идэх механизм нь өлссөн үед идэвхиждэг бөгөөд мацаг барих үед ид шидээ үзүүлж эхэлдэг. Энэ механизмыг насаараа судалсан хүн Нобелийн шагнал авсанаар аутофаги анхаарлын төвд оржээ. Дэлгэрэнгүйг:Rubinsztein, D. C., & Frake, R. A. (2016). Yoshinori Ohsumi's Nobel Prize for mechanisms of autophagy: from basic yeast biology to therapeutic potential. The journal of the Royal College of Physicians of Edinburgh, 46(4), 228-233.

Зуун хувь сэргийлж болох авч Монголд 4-5 хүүхэд тутмын нэг нь ахуйн орчинд түлэгдэж байна. Ихэн тохиолдол нь халуун хоол, цайнаас болж түлэгддэг боловч, эцэг эхчүүдийн түлэгдэлтээс хамгаалах мэдлэг нэн доогуур байгаа нь энэ судалгаагаар тогтоогдсон. Дэлгэрэнгүйг:Khandarmaa, T. O., Harun-Or-Rashid, M., & Sakamoto, J. (2012). Risk factors of burns among children in Mongolia. Burns, 38(5), 751-757.

Эмнэлгийн багаж хэрэгслээс үүдэлтэй эмнэлгийн дотоод орчны халдвар манайд олон улсын төвшинөөс давсан үзүүлэлттэй байна. Энэ эмгэнэлт байдлыг тодорхойлж, мэдээлсэн чухал өгүүлэлтэй танилцана. Дэлгэрэнгүйг:Ider, B. E., Baatar, O., Rosenthal, V. D., Khuderchuluun, C., Baasanjav, B., Donkhim, C., ... & Sodnomdarjaa, B. (2016). Multicenter study of device-associated infection rates in hospitals of Mongolia: Findings of the International Nosocomial Infection Control Consortium (INICC). American journal of infection control, 44(3), 327-331.

Эхинококк буюу бэтэг, малд эргүү өвчин Монголд хөгжиж буй орнуудыг төлөөлөхүйц хэмжээнд их байна. Энэ өвчний оношлогооны хэрэгслийг сайжруулах шаардлага тулгараад байна.Ito, A., & Budke, C. M. (2015). The present situation of echinococcoses in Mongolia. Journal of helminthology, 89(6), 680-688.

Хөдөөд чинээлэг, хотод чадуу давхаргынхан анхан шатны эрүүл мэндийн үйлчилгээнд түлхүү хамрагдаж байна. Өрх, сумын эмнэлэг үнэ төлбөргүй гэсэн ч бүх нийтийг хамарч чадахгүй байсаар байна. Дэлгэрэнгүйг: Dorjdagva, J., Batbaatar, E., Svensson, M., Dorjsuren, B., Batmunkh, B., & Kauhanen, J. (2017). Free and universal, but unequal utilization of primary health care in the rural and urban areas of Mongolia. International journal for equity in health, 16(1), 73.

Утаагаа бууруулж чадахгүй байгаа Улаанбаатарт төрж гарч ирэх нялх үрсээ хамгаалж гэртээ агаар цэвэршүүлэгч ашиглахаас өөр арга алга. Эх үүсвэртэй тэмцэхгүйгээр утааг нь цэвэршүүлээд аргаа барж байна даа бид. Дэлгэрэнгүйг:Barn, P., Gombojav, E., Ochir, C., Laagan, B., Beejin, B., Naidan, G., ... & Janssen, P. A. (2018). The effect of portable HEPA filter air cleaners on indoor PM2. 5 concentrations and second hand tobacco smoke exposure among pregnant women in Ulaanbaatar, Mongolia: The UGAAR randomized controlled trial. Science of the Total Environment, 615, 1379-1389.

Монголд төрөлхийн тэмбүүтэй нярайн төрөлт их хэвээр байна. Хэдэн амьгүй төрөлт, нярайн эндэгдэл төрөлхийн тэмбүүнээс шалтгаалдаг бол? Дэлгэрэнгүйг:Enkhbat, E., Korenromp, E. L., Badrakh, J., Zayasaikhan, S., Baya, P., Orgiokhuu, E., ... & Mahiané, G. (2018). Adult female syphilis prevalence, congenital syphilis case incidence and adverse birth outcomes, Mongolia 2000–2016: Estimates using the Spectrum STI tool. Infectious Disease Modelling, 3, 13-22.

Витамин Д-г сүрьеэгийн эмчилгээний үед нэмэлтээр өгөхөд цэрийн шинжилгээнд онцын өөрчлөлт гарахгүй ч тодорхой гентэй хүмүүст нөлөөлөх магадлалтай. Дэлгэрэнгүйг:Ganmaa, D., Munkhzul, B., Fawzi, W., Spiegelman, D., Willett, W. C., Bayasgalan, P., ... & Xenakis, T. (2017). High-Dose Vitamin D3 during Tuberculosis Treatment in Mongolia. A Randomized Controlled Trial. American journal of respiratory and critical care medicine, 196(5), 628-637.

Ажил дээрээ сууж сууж ирээд, гэртээ зурагтныхаа өмнө бас суусаар л байдаг уу? Тэгвэл танд үхлийн аюул заналхийлж байна.Дэлгэрэнгүйг:Patel, A. V., Bernstein, L., Deka, A., Feigelson, H. S., Campbell, P. T., Gapstur, S. M., ... & Thun, M. J. (2010). Leisure time spent sitting in relation to total mortality in a prospective cohort of US adults. American journal of epidemiology, 172(4), 419-429.

Элэгний хурц үрэвсэл Монголд хэр тархалттай байна вэ? Дэлгэрэнгүйг: Tsatsralt‐Od, B., Primadharsini, P. P., Nishizawa, T., Ohnishi, H., Nagashima, S., Takahashi, M., ... & Okamoto, H. (2018). Distinct changing profiles of hepatitis A and E virus infection among patients with acute hepatitis in Mongolia: The first report of the full genome sequence of a novel genotype 1 hepatitis E virus strain. Journal of medical virology.

Hэгэнт таргалаад эхэлсэн хүүхэдтэй бол эрт биеийн жинг нь хэвийн хэмжээнд барих тусам ирээдүйд чихрийн шижнээр өвөх магадлал төдий чинээ буурдаг. Дэлгэрэнгүйг:BJERREGAARD, Lise G., et al. Change in Overweight from Childhood to Early Adulthood and Risk of Type 2 Diabetes. New England Journal of Medicine, 2018, 378.14: 1302-1312.

Дугуй унах, гүйх хоёрын аль нь илүү ашигтай вэ? Долоо хоногт 9 км-с дээш тогтмол гүйж заншвал таны яс нэг насаар залуужиж байх болно. Дэлгэрэнгүйг: Belavy, D. L., Quittner, M. J., Ridgers, N. D., Shiekh, A., Rantalainen, T., & Trudel, G. (2018). Specific Modulation of Vertebral Marrow Adipose Tissue by Physical Activity. Journal of Bone and Mineral Research.

Хавдрын эсийн хяналтгүй хуваагдал орчны ба удамшлын нөлөөнөөс гадна ДНХ-ийн репликацийн үед санамсаргүйгээр мутаци үүссэнээс болдог. Дэлгэрэнгүйг:Tomasetti, C., Li, L., & Vogelstein, B. (2017). Stem cell divisions, somatic mutations, cancer etiology, and cancer prevention. Science, 355(6331), 1330-1334.

Төрөх нярайн биеийн жин жирэмсэний аль үеийн жин нэмэгдэлтэй илүү холбоотой бол? Жирэмслэхээс өмнөх үеийн болон жирэмсэний эхний 3 сарын эхийн жин төрөх нярайн жинг тодорхойлдог байна. Дэлгэрэнгүйг:Retnakaran, R., Wen, S. W., Tan, H., Zhou, S., Ye, C., Shen, M., ... & Walker, M. C. (2018). Association of Timing of Weight Gain in Pregnancy With Infant Birth Weight. JAMA pediatrics, 172(2), 136-142.

Өнгөрсөн 40 жилийн хугацаанд хийгдсэн 2400 гаруй судалгааг нэгтгэн хүүхдийн таргалалт хэрхэн өөрчлөгдөж байгааг судалсан байна. Азийн орнуудад сүүлийн жилүүдэд тарган хүүхдийн тоо илт өсчээ. Дэлгэрэнгүйг: Abarca-Gómez, L., Abdeen, Z. A., Hamid, Z. A., Abu-Rmeileh, N. M., Acosta-Cazares, B., Acuin, C., ... & Agyemang, C. (2017). Worldwide trends in body-mass index, underweight, overweight, and obesity from 1975 to 2016: a pooled analysis of 2416 population-based measurement studies in 128· 9 million children, adolescents, and adults. The Lancet, 390(10113), 2627-2642.

Монгол хүүхдийн хөгжилд боловсрол, эхийн сэтгэл санааны байдал шийдвэрлэх нөлөөтэй. Дэлгэрэнгүйг: Dagvadorj, A., Ganbaatar, D., Balogun, O. O., Yonemoto, N., Bavuusuren, B., Takehara, K., ... & Akahira-Azuma, M. (2018). Maternal socio-demographic and psychological predictors for risk of developmental delays among young children in Mongolia. BMC pediatrics, 18(1), 68.