Bureau Buitenland

Al maanden wordt erover gespeculeerd: een historische ontmoeting tussen Barack Obama en zijn Cubaanse collega Raul Castro. Op zaterdag 10 april begon de OAS top in Panama met een stevige handdruk tussen de Cubaanse president Castro en zijn Amerikaanse collega Obama. Bij de top komen de presidenten van Noord- en Zuid-Amerika bijeen voor de Top van de Amerika’s. Maar terwijl de betrekkingen tussen Cuba en de Verenigde Staten verbeteren, raakt de regio opnieuw verdeeld over de situatie in Venezuela. Duiding door Michiel Baud, directeur van het Centrum voor Latijns-Amerikastudies in Amsterdam.

Het doet de Verenigde Staten en Japan knarsetanden: steeds meer westerse landen, waaronder Nederland, willen meedoen met de ‘Asian Infrastructure Investment Bank’ (AIIB). Dat is de nieuwe Chinese investeringsbank die er eind dit jaar moet komen. Ook andere grote internationale organisaties zoals het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de Wereldbank kijken met een schuin oog naar China’s nieuwste economische project. Want tot nu toe zijn zij op het wereldtoneel de belangrijke economische spelers. Maar voor hoelang nog? In ons Geobureau nemen we de Chinese investeringsbank en de veranderingen in de economische verhoudingen onder de loep met drie experts: Frank Heemskerk, oud-staatssecretaris Economische Zaken en nu bewindvoerder bij de Wereldbank in Washington. Ook met Age Bakker, oud-bewindvoerder bij het IMF en emeritus hoogleraar monetaire en bancaire vraagstukken aan de VU, en sinologe Ingrid d’Hooghe, eigenaar van adviesbureau China Relations en verbonden aan het Instituut Clingendael.

In Venezuela vielen vorig jaar meer dan 25.000 doden door crimineel geweld, dat aantal slachtoffers is hoger dan in Colombia of Irak. Terwijl de miljarden aan oliedollars binnen stroomden, ontwikkelde het land zich tot een van de meest gewelddadige landen ter wereld. Collega Edwin Koopman reisde naar de hoofdstad Caracas en mengde zich tussen misdadigers en slachtoffers.

Moeten bedrijven die mineralen als tin, coltan en wolfraam gebruiken voor hun producten verplicht worden om de herkomst van deze grondstoffen te melden? Coltan wordt bijvoorbeeld gewonnen in het oosten van Congo, een gebied dat al heel lang door oorlog wordt geteisterd. Amerika heeft om die reden al sinds een paar jaar strenge wetgeving die beursgenoteerde bedrijven verplicht om openheid te geven over mineralen die uit Congo komen. Om te voorkomen dat met deze grondstoffen het gewapende conflict wordt gefinancierd.Volgende week komt minister Ploumen bij de Tweede Kamer over deze 'conflictmineralen' en binnenkort moet het Europees Parlement hierover een beslissing nemen. In Bureau Buitenland Dirk-Jan Koch (speciaal gezant Natuurlijke Hulpbronnen minBuZa) en europarlementariër voor GroenLinks Judith Sargentini.

Iran en de Verenigde Staten hebben een doorbraak bereikt bij hun onderhandelingen over het Iraanse atoomprogramma. Bureau Buitenland neemt met correspondenten Tomas Erdbrink in Teheran en Guus Valk in Washington de inhoud van de voorlopige deal en de eerste reacties door.

De grootste verzameling Noord-Koreaanse propagandaposters en Noord-Koreaanse politieke schilderijen ligt in Nederland. De Utrechtse postzegelhandelaar Willem van der Bijl haalde ze hoogst persoonlijk uit het Aziatische land. Tessa Hoogvliet ging bij hem langs. Vervolgens spreekt Bureau Buitenland met Harry Tupan van het Drents Museum, die van de posters een tentoonstelling maakte.

Meisjes die flauwvallen in concertzalen, joelende fans, en kinderkamers vol met posters. Wat dat betreft verschillen fans van Islamitische boybands in Azie niet zoveel van fans van Justin Bieber. Toch zal je bij die laatste niet zo snel `Allah akbar´in de zaal horen. Bart Barendregt, antropoloog aan de Universiteit Leiden, doet al jaren onderzoek naar Aziatische jongeren die in de ban zijn van nasyid, een muzieksoort van gladde boybands én militante moslims.

De telefoon app BlueD is uitgegroeid tot de grootste dating-app ter wereld voor homo’s. 15 miljoen Chinese homoseksuelen, biseksuelen, lesbiennes en transgenders gebruiken hem al. Reden om internationaal te gaan, en wel via Nederland.Collega Julie Blussé belde oprichter Geng Le op, en vroeg hem hoe BlueD precies werkt.

In Jemen wordt fel gevochten om de havenstad Aden tussen de rebellen en aanhangers van de verjaagde president Hadi. De VN heeft gewaarschuwd dat de interventie door een Arabische strijdkracht onder leiding van Saoedi Arabië ernstige gevolgen kan hebben voor het land. Een gesprek met Carool Kersten die tien jaar in Saoedi Arabië woonde en nu verbonden als docent geschiedenis van de islam en arabist aan King’s College in Londen.

Vandaag zijn strijders van Islamitische Staat opgedoken in het Palestijnse vluchtelingenkamp Yarmouk, op luttele kilometers van de Syrische hoofdstad Damascus. Aan de telefoon zit Volkskrant correspondent Remco Andersen.

De grenzen moeten dicht. Vluchtelingen moeten opgevangen in de eigen regio. En voor gelukszoekers is geen plek. Dat is de toon waarop we over vluchtelingen spreken. Maar tussen alle mensen die wanhopig Lampedusa proberen te bereiken zit ook onvermoed talent. Van een berooide bootvluchteling tot succesvol fotograaf. Het overkwam de jonge, uit Ivoorkust afkomstige, Mohamed Keita. Van dakloze op het Centraal Station heeft hij nu een eigen expositie in een vermaarde kunstgalerie in Rome. Correspondent Angelo van Schaik maakte een reportage over Keita.

In 1965 vertrok Che Guevara met in zijn kielzog honderd Cubaanse soldaten van Tanzania naar Congo, om daar de revolutie te verspreiden. Het project mislukte jammerlijk, maar de revolutionaire geest van Che en zijn Congolese evenknie Patrice Lumumba is nog altijd levendig in het hart van Afrika. Een halve eeuw later legt documentaire-fotograaf Jan-Joseph Stok dezelfde route als Che af, op zoek naar de sporen die de revolutionair in het Congo heeft achtergelaten. Foto: Jan-Joseph Stok

Bij vluchtelingen op gammele bootjes denken wij meteen aan de Middellandse zee. Maar ook Thailand wordt hiermee geconfronteerd. Er is een levendige mensensmokkel van Birma, via Thailand, naar Maleisië. De vluchtelingen zijn Rohingya die in Birma worden vervolgd. Op het tropisch vakantie-eiland Phuket merken toeristen hier niet veel van, mede omdat de Thaise overheid het de pers aan alle kanten moeilijk maakt om over dit humanitaire drama te publiceren. Een reportage van Peter Meijwes.

Na daar al eerder op gezinspeeld hebben heeft Saoedi-Arabië afgelopen nacht luchtaanvallen uitgevoerd op Houthi-rebellen in buurland Jemen. Dat is op verzoek van de afgezette Jemenitische president Hadi, zo zeggen de Saoediërs. Probeert het land zo president Hadi macht bij te zetten? Of wil Saoedi-Arabië voorkomen dat in Jemen sjiitische moslims de overhand krijgen? Daarover praten wij vanavond met Jemen-deskundige Marina de Regt en Midden-Oosten specialiste Carolien Roelants.

In het door oorlog geteisterde Syrië is de smartphone film uitgegroeid tot een populair genre. Gedwongen door de omstandigheden, maar ook uit overtuiging, leggen filmmakers het dagelijks leven in de oorlog vast via hun mobiele telefoon. Dat leidde eind vorig jaar tot het eerste ‘smartphone filmfestival’. Festivalorganisator Zaher Omareen is te gast op het Movies that Matterfestival in Den Haag, waar enkele smartphonefilms worden vertoond. Een reportage van verslagggever Edwin Koopman.

In ons Buitenlandpanel vanavond aandacht voor twee landen in de Balkan: Servië en Kosovo. Sinds ruim een jaar onderhandelt Servië over toetreding tot de Europese Unie. Maar er is een heel heikel punt: de afscheiding van Kosovo wordt door Servië nog steeds niet geaccepteerd. En de betwiste status drijft op zijn beurt veel Kosovaren tot wanhoop. Duizenden mensen ontvluchten het land uit wanhoop over armoede en wetteloosheid. In Bureau Buitenland politiek filosoof Ivana Ivkovic en Hylke Dijkstra, deskundige van het EU-buitenlandbeleid aan de Universiteit van Maastricht.

Geen Iraniër die het nog waagt de spot te drijven met het regime, zou je denken. Zeker nu activist Soheil Arabi ter dood is veroordeeld voor kritiek op zijn Facebook-pagina. Niets is minder waar. Sinds een paar maanden steekt de zogenoemde ‘Ayatollah Tanasoli’, met zijn Facebook en twitter account, de draak met Irans religieuze leiders. Zijn pagina is een hit in Iran. Mathieu Peulen belde deze Iraanse criticaster van het regime, die uit veiligheidsoverwegingen anoniem wil blijven en vroeg hem hoe het typetje Ayatollah Tanasoli is ontstaan.

Met Iran-deskundige Peyman Jafari praten we vanavond over de militaire strijd die Iran voert buiten de eigen grenzen in Irak en Syrië. En natuurlijk ook de laatste stand van zaken over de nucleaire onderhandelingen tussen de VS en Iran, waar mogelijk op korte termijn een doorbraak komt.